Governance 3.0: coöperatie in crisis

Het was één van de meest precaire vergaderingen die ik ooit heb geleid. Van dilemma’s en spagaten, zou je kunnen zeggen. Balanceren tussen het statutair afgesprokene, de letter van de wet enerzijds en het belang van de coöperatie en individuen anderzijds. Er waren ernstige beschuldigingen geuit tegen enkele bestuursleden. De RvC had een onderzoek ingesteld. Feiten, vermoedens en interpretaties rommelden in die fase nog lustig door elkaar. Er was nog geen heldere analyse. Maar er was momentum voor de ledenraad: de vergadering stond lang vooruit gepland.
De aanpak van de huidige corona-pandemie laat zien dat crisismanagement andere kwaliteiten vraagt dan besturen ‘in vredestijd’. Als een coöperatie met een crisis wordt geconfronteerd, zijn er op zijn minst twee fronten: het bedrijfsfront en het verenigingsfront. Crisismanagement is in de afgelopen decennia een serieus vak geworden. Veel bedrijven kennen een zogenaamd crisis preparedness program en houden periodiek een crisisoefening aangaande veiligheid o.a. en het productieproces. Maar hoeveel coöperaties integreren een crisisaanpak in hun governance-driehoek (Bestuur-Ledenzeggenschap-Toezicht)?
Hoe we ‘in vredestijd’ met elkaar omgaan, weten we. Alle bestuurlijk betrokkenen binnen je coöperatie zijn op de hoogte van de statuten en volgen regelmatig een opfriscursus bij NCR over de feitelijke positie van hun rol, hun rolopvatting en hun rolgedrag…
Maar wat als de coöperatie onverwacht wordt geconfronteerd met een impactvolle gebeurtenis? Eist de ledenraad op ieder moment volledige openheid van bestuur of RvC? Ook als dat reputatieschade voor de coöperatie betekent of tot naming and shaming van individuen leidt?
Wij hadden toen vertrouwen in elkaar, ledenraad en RvC van die betreffende coöperatie. De RvC kon uitleggen dat openheid op dat moment heel schadelijke gevolgen zou kunnen hebben. De ledenraad was zo sterk (!) dat ze de RvC manoeuvreerruimte durfde te geven. Wel onder de uitdrukkelijke afspraak dat de RvC later tijdens een extra te plannen ledenraadsvergadering precies van de hoed en de rand zou vertellen. Die toezegging werd gedaan. De RvC verbond er zelfs haar lot aan.
Aldus geschiedde en achteraf gezien bleek deze crisis het begin van een nieuwe bloeiperiode van die coöperatie. Eind goed al goed, zou je kunnen zeggen. Maar beter ware het geweest als er ‘in vredestijd’ afspraken waren gemaakt over hoe te handelen in een crisissituatie. De corona-perikelen indachtig zou het goed zijn om naast de bedrijfsmatige crisisvoorbereiding dus ook een bestuurlijk calamiteiten protocol te maken. En dat periodiek te trainen. Zie het als de next level: governance 3.0.