De voormalig bestuurder werd daarvoor eerder al veroordeeld tot celstraf. ‘De commissarissen hadden moeten opletten en dat hebben ze niet gedaan’, is de aantijging. ‘Er zijn projecten goedgekeurd waarmee een Bredase corporatie eigenlijk niets te maken zou moeten hebben,’ zegt de nieuwe directeur. Sinds 2012 staat de corporatie onder extern toezicht. ‘Jarenlang moesten we onze bewoners teleurstellen. We moesten terughoudend zijn met het uitvoeren van planmatig onderhoud, konden geen nieuwe woningen bouwen en ook andere grote investeringen waren niet mogelijk. De impact van dit alles is enorm.’
Het commissariaat van een corporatie is in de grond gelijk aan het commissariaat van een coöperatie. Er zijn drie primaire taken: (1) toezicht houden op beleid en gang van zaken, (2) gevraagd en ongevraagd adviseren en (3) werkgeverschap van het bestuur. Maar in de coöperatie voegen we daar (4) verantwoording afleggen aan de ALV of de Ledenraad aan toe. En wijzen we nadrukkelijk op (5) verbinding maken met de belangen van de leden. Die ledenbelangen zijn breder dan alleen het belang van gebruiker (zoals je een huurder van een woningstichting zou kunnen noemen) of alleen het belang van aandeelhouder (zoals bij een kapitaalsvennootschap).
NCR was betrokken bij een project van de koepel van woningcorporatie Aedes en universiteit Nyenrode. In dat project onderzocht men de mogelijkheid om de stem van de huurder meer te laten doorklinken in de bestuurskamer. Zoals dat bij een ledenorganisatie als de coöperatie het geval is. In de volksmond klinkt nog vaak het woord woningbouwvereniging. Oorspronkelijk kenden deze organisaties een vergelijkbare structuur als verenigingen met een bedrijf, de coöperaties. Het overgrote deel is echter omgevormd tot een stichting, een veel minder democratische rechtspersoon. Natuurlijk is de spelfiguur van coöperatieve checks and balances geen garantie dat er nooit iets fout kan gaan. Een evenwichtige structuur is één, de rolopvatting en rolinvulling van alle spelers is twee. Zoals dezelfde basisopstelling bij het ene elftal succesvol werkt en bij het andere niet.
Voor commissarissen geldt onder andere: stel jezelf een aantal vragen. Ben ik de juiste persoon voor deze rol op dit moment? Heb ik het ledenbelang in mijn vizier? Leggen wij verantwoording af over het gehouden toezicht? Durven we rechtvaardig maar kritisch te zijn op de rolinvulling door het bestuur? Geef ik uiting aan mijn visie op deelonderwerpen? Zijn we scherp in de controle?
Het commissariaat is geen erebaan, zeker geen positie om je status mee op te poetsen! Maar laat je niet weerhouden door angstverhalen als de coöperatie je tot deze rol roept. Mensen met gezond verstand kunnen dit. NCR heeft bovendien goede tips, trainingen en zelfevaluaties voor commissarissen die wél willen opletten.