Enorme groei in diversiteit
De leden van NCR kenmerken zich sinds 2015 door een enorme diversiteit in omvang, sector, structuur en cultuur. Ook het coöperatieve landschap als geheel is enorm divers. Naast de coöperaties van producenten, consumenten en ZZP-ers, zien we een toenemende belangstelling voor de coöperatie bij partijen die zich bezighouden met digitale platformen, netwerken en blockchain. Deze partijen zijn op zoek naar een meer democratische zeggenschap. De rode draad bij al deze samenwerkingsverbanden is dat het in alle gevallen gaat om een vereniging met een bedrijf. En men deelt een visie, een welbegrepen eigenbelang verankerd in gezamenlijkheid. Door de samenwerking worden voordelen behaald die individueel niet of minder te realiseren zijn. Voordelen zoals een betere marktpositie of risicobeperking, maar ook betere informatie of maatschappelijke doelen. Alleen ga je misschien wel sneller, maar samen kom je verder.
Code 2015
In 2005 heeft NCR een governance code voor coöperatieve ondernemingen ontwikkeld. Deze is in 2015 herzien. In deze herziene code is gekozen voor een structuur die niet alleen principes bevat, maar ook voorziet in een groot aantal concrete regels in de bestuurlijke inrichting en bestuurlijke kwaliteit. In 2018 heeft NCR de toepassing van de NCR Code 2015 gemonitord. Hieruit bleek dat de toepassing van de code beperkt was, doordat de hoeveelheid regels en voorschriften als te omvangrijk werd ervaren. De implementatie van al deze regels bleek ook moeilijk doordat de code erg uitgebreid was, soms tegenstrijdig met andere codes en zich vooral richtte op grotere coöperaties (en minder goed paste bij kleine en startende coöperaties).
De coöperaties gaven echter wel aan behoefte te hebben aan een eigen code die ondersteuning en inspiratie biedt in het coöperatief ondernemerschap. Ze gaven hiervoor de volgende redenen:
• de ledenstructuur van een coöperatie is uniek en komt niet terug in een andere code;
• de code geeft een gemeenschappelijk kader van normen en uitgangspunten dat niet in wetten en statuten staat;
• de code kan als baken dienen voor het geval de coöperatie niet optimaal functioneert;
• er behoefte is aan concrete handvatten die niet te beperkend en te belastend zijn.
Dit alles heeft geleid tot de Coöperatie Code 2019 die de NCR Code 2015 vervangt.
Coöperatie Code 2019
In 2019 is de Coöperatie Code grondig herzien, met als doel bij te dragen aan verbetering van het coöperatief ondernemerschap, ledenbetrokkenheid en collectiviteit. De code bevat geen uitgebreide (afvink)lijst met ge- en verboden maar is gebaseerd op principes. Dit is in lijn met de actuele maatschappelijke geluiden aangaande codes. De Coöperatie Code 2019 beoogt het gesprek te stimuleren bij de coöperaties onderling en bij de coöperatie intern.
Toepassing en naleving
De Coöperatie Code 2019 is gebaseerd op breed gedragen coöperatieve principes en gedragsregels. Deze zijn niet vrijblijvend: van NCR-leden wordt verwacht dat ze de Principes en Voorschriften van de Coöperatie Code naleven. NCR vraagt zijn leden jaarlijks om te laten zien dat ze aan hun eigen leden verantwoording hebben afgelegd over de opvolging van de code en over de verwegingen die hieraan ten grondslag liggen. De toepassing en naleving van de Coöperatie Code wordt jaarlijks door de coöperaties geagendeerd en voorzien van een toelichting en motivering in het jaarverslag.
Leden spreken hun coöperaties aan op de naleving ervan en ook coöperaties spreken elkaar onderling hierop aan. De code geldt pas als geslaagd indien hij leidt tot bewustwording van de gedachte achter de Principes en Voorschriften en tot een levendige dialoog binnen en buiten de coöperatie.
‘Door de samenwerking worden voordelen behaald die individueel niet of minder te realiseren zijn.’
Uitwerkingen
Om coöperaties te ondersteunen en te faciliteren bij het implementeren van de Principes en Voorschriften, zijn diverse toepassingen en uitwerkingen verzameld. Deze Uitwerkingen maken als zodanig geen onderdeel uit van de Coöperatie Code. De Uitwerkingen zijn bedoeld als handvatten, als good practices, en kunnen nagelezen worden op de website.
Verdere ondersteuning door NCR
De bepalingen uit de Code en uit de Uitwerkingen komen voort uit gedegen onderzoek, en door NCR verzamelde good practices. NCR is zijn leden en andere coöperatieve ondernemingen graag behulpzaam bij het toepassen van deze code. Heeft u vragen neem dan contact met ons op.
Waar is de Code te vinden?
U kunt hier meer lezen over de Code en de bijbehorende uitwerkingen.
Ger van der Sangen
